O krainie, gdzie morze spotyka się z zielenią

Historia

W bulli datowanej na 19 marca 1238 r. papież Grzegorz IX zatytułował księcia szczecińskiego „księciem Kaszub” (łac. dux Cassubie), potwierdzając dobra podarowane przez Bogusława I zakonowi joannitów pod Stargardem.

Kaszubi zamieszkują powiaty: pucki, wejherowski, kartuski, lęborski, bytowski, kościerski, północną część chojnickiego oraz wschodnią część słupskiego. Kaszubi należą do ludności pogranicza, która w trakcie upływu wielu lat uległa germanizacji bądź asymilacji z pozostałą częścią narodu polskiego. Część Kaszubów zachowała swoją kulturę, tradycję oraz język, zaś zdecydowana większość tej grupy etnicznej posiada podwójną identyfikację – narodową polską i etniczną kaszubską. Ponadto Kaszubi dzielą się na wiele podgrup etnograficznych, zróżnicowanych językowo i kulturowo: Bylacy, Gochy, Józcy lub Mucnicy, Krubanie, Lesacy, Morzanie, Rybaki, Borowiacy Tucholscy, Zaboracy.

Po reformie administracyjnej w 1999 roku, w wyniku której obszar Kaszub znalazł się w całości w granicach nowego województwa pomorskiego, zostały zapoczątkowane zjazdy Kaszubów odbywające się do chwili obecnej. Pierwszy zjazd odbył się w 1999 roku w Chojnicach. Zjazdy są szczególną okazją do promocji kaszubszczyzny, podtrzymywania tradycji regionu oraz integracji Kaszubów. Atrakcją jest przejazd pociągiem Transcassubia, podczas którego Kaszubi manifestują swą jedność.

Kaszubi i język

Z powodu odmienności językowej Kaszubi byli już przez sanację posądzani o separatyzm, tj. chęć oderwania od Polski części jej terytorium. Oskarżenia te nie miały pokrycia w rzeczywistości, w okresie PRL służyły antagonizowaniu Kaszubów z pozostałą ludnością Polski i przybierały na sile w okresie kolejnych kryzysów politycznych, np. w 1968 i 1970. Współcześnie nawet najbardziej radykalny nurt w ruchu kaszubskim – narodowy – nie kwestionuje historycznych związków Kaszubów z Polską, zaś swoje postulaty ogranicza do troski o rozwój mowy ojczystej, kultury oraz dbałości o własną tradycję historyczną.

Dziś narzecze kaszubskie traktuje się coraz częściej jako samodzielny język słowiański, zaliczany do grupy zachodniosłowiańskiej. Są jednak badacze (głównie polscy dialektolodzy), którzy nadal klasyfikują je jako jeden z dialektów języka polskiego. Polskie prawo przyznało etnolektowi kaszubskiemu, jako jedynemu w Polsce, status języka regionalnego. Młodzież, zdająca nową maturę, może ją zdawać posługując się kaszubszczyzną. Od 2013 roku Uniwersytet Gdański umożliwia studia na unikalnym kierunku Etnofilologii kaszubskiej.

Pierwszy w historii Dzień Jedności Kaszubów odbył się w 2004 r. w Gdańsku. Rok później impreza ponownie zorganizowana została w grodzie nad Motławą, natomiast w następnych latach kolejno w miejscowościach: Tuchomie, Kramarzyny, Miastko, Bytów, Kartuzy, Słupsk, Brusy, Kościerzyna, Sierakowice, Sulęczyno, Bojano, Chmielno, Kosakowo oraz Żukowo.